همه چیز درباره چای ایرانی و انواع آن

به جرئت می توانیم ادعا کنیم که چای سالیان سال است که به جزئی جدا نشدنی از زندگی ایرانی ها مبدل شده است و از این حقیقت نمی توانیم چشم پوشی کنیم.
از طرفی کیفیت چای تولید شده در کشور خودمان جز بهترین چای های تولید شده در جهان است و هر ساله مقدار زیادی از آن به دیگر نقاط جهان صادر می شود.

با کنار هم قرار دادن این دو نکته به سادگی متوجه خواهیم شد که بخش اعظمی از چای موجود در بازار که با نام چای ایرانی شناخته می شود وارداتی بوده و اغلب محصول کشور هند است. در این مقاله قصد داریم با حداکثر جزئیات انواع چای ایرانی را بررسی کنیم.
با ما همراه باشید …

تاریخچه چای

چای گیاهی همیشه سبز است که بومی آسیای شرقی و جنوبی است. طبق ادعاهایی که وجود دارد اولین بار چینی ها بودند که به خواص و طعم خاص این دمنوش پی بردند و شروع به کشت آن کردند. چندین و چند افسانه چینی مختلف هم در این باره وجود دارد.

چای از نوشیدنی های اثر گذار تاریخ است و در اقتصاد جهان نقش بسیار مهمی را ایفا کرده است. طی صدها سال کشور انگلستان صادر کننده و حتی مصرف کننده اصلی چای در جهان بوده است. البته آنها چای هندوستان را مصرف و صادر می کردند چرا که همانطور که می دانید، هند مستعمری انگلستان بود. امروزه همچنان چای جز سه نوشیدنی پر مصرف در جهان است.
اگر حس کنجکاوی شما هم همانند من کمی تحریک شده است و لازم میبینید درباره تاریخچه چای بیشتر بدانید، پیشنهاد می شود که به پادکست “تاریخ جهان در شش لیوان” که توسط بی پلاس ارائه شده است؛ رجوع نمائید.

چای ایرانی

در کشور پهناور ایران تنها در مناطق شمالی چای مرطوب کشت و برداشت می شود چرا که گیاه چای به خاک حاصل خیز و هوای مرطوب و آب زیاد نیاز دارد.
چای گیلان به خصوص منطقه لاهیجان شهرتی جهانی دارد.
انواع مختلفی چای ایرانی وجود دارد اما لازم است بدانید که تمام آنها از یک گیاه بدست می آید اما عوامل مختلفی از جمله فصل برداشت، محل قرار گیری گلبرگ ها و نحوه برداشت آن ها باعث به وجود آمدن این تفاوت ها شده است.

انواع چای ایرانی

۱٫ چای سرگل

چای دانه ریز و پر پیچ و خمی که از برگ های بالایی گیاه و غنچه لطیف آن بدست می آید، به چای سرگل شهرت دارد. این چای بسیار لطیف بوده و به نسبت دیگر چای ها طعمی تلخ تر دارد. از طرفی مدت زمان دم کشیدن آن طولانی است و حدود ۲۰ الی ۳۰ دقیقه باید روی اجاق گاز باقی بماند و در ضمن رنگ دهی خوبی هم دارد. هنگام خرید چای سرگل باید مراقب باشید که چای شکسته را به جای آن خریداری نکنید چرا که سایز و برگ های خشک کوچک آنها به هم شبیه هستند اما همانطور که گفته شد، چای برگ های این چای پیچ دار و خمیده هستند.

۲٫ چای ممتاز

این چای هم یکی از انواع پر مصرف در کشور ما است که پس از چای سرگل در رده دوم از نظر قیمت و ارزش قرار دارد. چای ممتاز سایز کمی بزرگتر از سایز چای سرگل دارد ولی همچنان به نسبت دیگر چای ها کوچک و برگ های آن هم خمیده است. در ضمن همچنان به نسبت چای سرگل طعم ملایم تر و تلخی کمتری دارد. از نظر قیمت همانطور که گفته شد گران تر از چای قلم و ارزان تر از چای سرگل است.

چگونه سرگل و ممتاز را از هم تشخیص دهیم ؟

اینکار گاهی بسیار سخت و گاهی بسیار آسان است چرا که جداسازی و دسته بندی آنها تنها چشمی امکان پذیر است بنابراین گاهی این دو چای بسیار به هم نزدیک می شوند. اما جهت سهولت بهتر است به این نکته که چای سرگل مقدار بیشتری غنچه در خود دارد و چای ممتاز مقدار برگ های بزرگش، بیشتر است.

۳٫ چای قلم

این چای تنها از برگ های پایین و میانه گیاه چای بدست می آید که به نسبت چای ممتاز و سرگل قیمت کمتری دارد. طعم ملایم تر، دانه های درشت تر و رنگ کمتر از مولفه های شناخت این چای است.

۴٫ چای شکسته

در هنگام برداخت چای مسلماً تمام برگ ها به صورت یک نواخت چیده نمی شوند و ممکن است گاهی مقداری از آن خرد یا تکه تکه شود. با جمع کردن این تکه های و خشک کردن آنها چای شکسته بدست می آید که دانه های ریز اما صاف و بدون خمیدگی دارد. این چای زود دم بوده و در کمتر از ۱۰ دقیقه به خوبی دم می کشد.

۵٫ چای باروتی

چای باروتی کاملاً شبیه چای شکسته است با این تفاوت که برگ های ریزتر و پودری مانند دارد. این چای بسیار زود دم و رنگ ده بوده و در تهیه چای کیسه ای یا در ترکیب با دمنوش های مختلف از آنها استفاده می شود.

چای بهاره، تابستانه و پاییزه

همانطور که گفتیم چای گیاهی همیشه سبز است پس تعجبی نخواهد داشت که در تمام فصول برداشت چای صورت گیرد. به هر یک از این سه برداشت چای به ترتیب چین اول ، چین دوم و چین سوم هم می گویند.
چین اول از اوایل اردیبهشت ماه شروع شده و حدود ۲۰ روز طول می کشد. چای سرگل مرغوب و اعلاء تنها در این دوره رشد می کند و در دیگر زمان های برداشت چای، چای سرگل بدست نمی آید.

چین دوم یا همان برداشت تابستانه از اواسط تیر در هنگامی که برگ های چای دوباره رشد کرده و سبز می شوند شروع می شود. اغلب چای قلم محصول این زمان است. چای ممتاز هم تقریباً از همان برگ های کوچک این دوره بدست می آید.

چین سوم هم برای اوایل مهر ماه و پاییز است که درصد کمی از آن محصولات برداشت می شوند و تنها حدود ۱۰% از چای مصرفی داخلی از چین سوم بدست می آیند و اغلب ما از چای بهاره یا تابستانه استفاده می کنیم. علت این امر استراحت دادن به گیاه و آماده کردن آن برای زمستان است.

در آخر ، بهترین نوع چای کدام است؟

برای پاسخ به این سوال تنها باید عرض کنم که به سلیقه، ذائقه و خصوصیت های شما بستگی دارد. اگر از چای به عنوان آرامش دهنده استفاده می کنید بهتر است از چای هایی که دیرتر دم می شکند استفاده نمائید اما اگر برای از بین بردن خواب آلودگی و افزایش کافئین و انرژی آن را می نوشید، بهتر است از چای های زود دم استفاده نمائید چرا که طول کشید زمان دم کردن چای باعث آزاد شدن تانین آن شده و اثر کافئین را خنثی می کند بنابراین هر چه بیشتر دم بکشد، آرامش بخش تر خواهد شد.

از طرفی در بین چای ها اگر بخواهیم از منظر کیفیت محصول یعنی رنگ و طعم آن یکی را برگزینیم، پیشنهاد ما چای سرگل بهاره است. البته این چای همانطور که گفته شد لطیف تر و گران ترین نوع چای ایرانی است. البته چای قلم بخاطر طعم ملایم و قیمت مناسب محبوبیت بسیار زیادی در بین خانواده های ایرانی دارد.

در فروشگاه مصفی فعلاً تنها نوع چای که وجود دارد، چای سرگل بهاره است که محصول همین امسال (بهار ۹۹) است. برای کسب اطلاعات و مشاهده چای سرگل لاهیچان، از لینک قرار داده شده کمک بگیرید.
در انتهای همین نوشته نظرات، پیشنهادات و انتقادات خود را با ما جهت کمک به بهبود مطالب وبلاگ در میان بگذاید، مشاهده پیام های شما برای ما مایه مسرت بخشی و دلگرمی  است.